Belgische parlementen aan de top inzake gendergelijkheid

Tijdens de tweede themasessie van de 71ste plenaire vergadering van COSAC, die plaatsvindt in het Europese parlement te Brussel, debateerden parlementsleden uit heel Europa over het genderbeleid en de vertegenwoordiging van vrouwen en mannen in de parlementen.

COSAC (voluit Conférence des Organes Spécialisés dans les Affaires Communautaires) brengt de commissies voor EU-aangelegenheden van de nationale parlementen en een delegatie van het Europees Parlement samen. In België gaat dit om het Federaal Adviescomité voor Europese Aangelegenheden. De plenaire vergadering van COSAC (24-26 maart) is de laatste in een reeks conferenties die de Belgische parlementen in het kader van het Belgisch voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie (1 januari - 30 juni 2024) organiseren.

Gelijkheid is fundamenteel voor een democratie. En hoewel in de universele verklaring van de rechten van de mens de gelijkheid tussen man en vrouw staat ingeschreven, is het vandaag in veel parlementen nog geen realiteit. Volgens het Europees Instituut voor Gendergelijkheid (EIGE) hebben slechts zes nationale parlementen in Europa meer dan 40% vrouwelijke leden.

Uit de cijfers die Maruša Gortnar, verbonden aan het Europees Instituut voor Gendergelijkheid, vandaag tijdens de plenaire vergadering van COSAC voorstelde, blijkt dat 67% van de leden van nationale parlementen in de Europese Unie mannen zijn. In slechts 6 van de 27 EU-landen tellen de nationale parlementen meer dan 40% vrouwen. Op zich lijkt dat een goed cijfer, maar in de laatste 20 jaar is dit amper met 0.6% gestegen. België staat in de lijst op de vijfde plaats.

Obstakels zijn onder meer de sociale en culturele belemmeringen binnen politieke partijen en binnen de maatschappij. De combinatie gezins- en beroepsverantwoordelijken is voor vrouwen ook vaak ook een rem op hun politieke ambities

Dat er minder vrouwen verkozen worden, is een gevolg van het feit dat er proportioneel minder vrouwelijke kandidaten zijn. In landen waar meer vrouwen kandidaat zijn, is dit toe te schrijven aan quota. ​ In landen zonder quota zal het tweemaal zo lang duren om gendergelijkheid te krijgen.

De Belgische Staatssecretaris voor Gendergelijkheid, Gelijke Kansen en Diversiteit stelde dat sinds 1994 de Belgische wetgeving oplegt dat op ​ de kieslijsten maximum twee derde van de leden van hetzelfde geslacht mogen zijn, met andere woorden een quotasysteem.

Maar de politiek moet verder kijken dan de quota. Eenmaal verkozen krijgen vrouwen immers minder kansen om ‘topfuncties’ in de politiek in te nemen. Een van de redenen daar is dat bijna 75% van de partijvoorzitters in de Europese Unie mannen zijn en zij meestal beslissen over topfuncties in de politiek. Zo ligt het aantal vrouwen dat parlementaire commissies voorzit bijvoorbeeld op 29% (in de nationale parlementen). "Daardoor kunnen ze minder zwaar wegen op de politieke agenda", zegt Latifa Gahouchi, voorzitster van het adviescomité voor gelijkheid van kansen tussen vrouwen en mannen van de Belgische Senaat.

* Genderplannen

Naast quota’s is een genderplan met aanbevelingen en impactstudies een tweede stap. Helaas hebben slechts 5 parlementen momenteel zo’n plan geïmplementeerd.

De voorzitster van de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers wijst erop dat het Belgische federale parlement een nooit eerder geziene genderdoorlichting heeft uitgevoerd en dat de aanbevelingen zijn vertaald in een genderplan dat door een speciaal opgeleide persoon moet worden uitgevoerd. De Belgische Kamer van volksvertegenwoordigers heeft ook haar personeelsstatuut aangepast zodat, bij gelijke vaardigheden, de persoon met de laagste gendervertegenwoordiging in het departement wordt gekozen.

Parlementen kunnen tevens werken aan een betere werkomgeving door onder meer faciliteiten voor kinderopvang in te richten en beter met het brede publiek te communiceren over gendergelijkheid. Daarnaast moet er aandacht zijn voor de intimidatie van vrouwen in de politiek.

Gezien het geweld waaronder vrouwelijke politici kunnen lijden, zoals aangegeven in een rapport van de Europese Commissie, zouden vrouwelijke vertegenwoordigers toegang kunnen krijgen tot advies- en ondersteuningsdiensten, net als alle mannelijke en vrouwelijke werknemers.

Wat cybergeweld betreft, bevat de door de Europese Unie voorgestelde richtlijn over kunstmatige intelligentie, die online geweld wil reguleren, een genderperspectief.

Er bestaat geen twijfel meer over dat diversiteit en co-educatie motoren voor vooruitgang zijn.

Een recente studie van Graydon concludeert dat bedrijven die gendergelijkheid nastreven een lager risico op burn-out hebben. Er is ook een sterke correlatie tussen gendergelijkheid en zakelijke veerkracht. Vrouwelijk leiderschap moet toekomstige generaties inspireren en motiveren.

Om dit allemaal te bereiken mag één element niet vergeten worden: samenwerking tussen mannen en vrouwen. Dit is cruciaal. Mannelijke parlementsleden kunnen een leidende rol spelen in de strijd tegen genderstereotypen en kunnen de rechten van de vrouwen op alle niveaus te verdedigen en te beschermen. Uiteraard mag dit niet beperkt blijven tot het parlement, maar moeten we een voorbeeld zijn voor de maatschappij.

Agnès Hubert, professor aan het Europacollege en stichtend lid van Gender5+, sloot het debat af met volgende conclusie: “De bedreigingen van de democratie door populistische en anti-genderbewegingen hebben het paradoxale effect dat ze het belang van democratische waarden en de strategische voordelen van het bevorderen van gendergelijkheid versterken. Aan de vooravond van verkiezingen die zouden kunnen worden aangewakkerd door populisme, hangt de toekomst van onze democratieën af van de verantwoordelijkheid van de partijen om vrouwen kandidaat te stellen en vervolgens in te stemmen met de zorg voor gelijkheid in de verdeling van machtsposities en in het werk van alle parlementaire commissies."

Alle informatie en extra documenten over de conferentie zijn terug te vinden op de website van de parlementaire dimensie van het EU-voorzitterschap.

De vergadering kan opnieuw worden bekeken op het YouTube kanaal van de parlementaire dimensie.

Foto’s in high-res zijn terug te vinden op het Flickr-kanaal van de parlementaire dimensie.